تحقیق درباره پرورش کرم ابریشم و درامد آن

تخم نوغان، باغ‌های توت، کرم ابریشم، پیله و بعد ناگهان چرخ نخ‌ریسی سنتی! اینها مناظری بود که از ابتدای اردیبهشت تا انتهای تابستان -و گاهی بیشتر- می‌توانستی در روستاها و شهرهای گیلان ببینی و این البته محدود و منحصر به گیلان نبود و در استان‌هایی نظیر مازندران، گلستان، خراسان، اصفهان و… اتفاق می‌افتاد که به دلیل وجود توتستان‌های مناسب در استان گیلان -که خوراک اصلی کرم ابریشم است- خانوارهای بیشتری به پرورش و فرآوری این محصول اشتغال داشتند اما نگاهی به وضعیت کنونی این محصول به ما می‌گوید باوجود ایجاد راهکارهای حمایتی، آرام آرام پرورش کرم ابریشم – ایضا فرآوری آن- دارد از یادها می‌رود. این در حالی است که همچنان واردات نخ ابریشم رو به افزایش است و نیاز صنعت فرش و دیگر صنایع وابسته پابرجاست.

تاریخچه

گونه اهلی کرم ابریشم که پرورش آن متداول است، به‌طور اتفاقی حدود ۴۶۰۰ سال پیش با پیدا کردن پیله‌ای از روی درخت توت و تنیدن تارهای آن دور انگشت ملکه چین کشف شد اما امروزه با گسترش پرورش پیله ابریشم این محصول به‌صورت صنعتی پرورش می‌یابد و از یک جعبه تخم نوغان که ۲۰۰۰۰ عدد است، حدود ۲۰ تا ۳۰ کیلو پیله به دست می‌آید که تا ۴۰ کیلوگرم قابل افزایش است.

خودکفایی در تولید تخم نوغان

در دهه‌های گذشته عموما تخم نوغان از کشورهای دیگر وارد می‌شد اما امروزه این نیاز برطرف شده است و ایران از سال ۱۳۷۹ به‌صورت عملی از جرگه کشورهای وارد‌کننده تخم نوغان خارج شده و در تولید آن به خودکفایی کامل دست یافته است. جالب توجه اینکه قیمت هر جعبه تخم نوغان در ۱۳ سال گذشته ۷۵ هزار ریال بوده است و نوغانداران می‌توانند هر جعبه را با پرداخت ۴۸ هزار ریال بیمه کنند که این ثبات قیمت یکی از راهکارهای اداره نوغان برای ترغیب نوغان‌داران به تولید بیشتر به شمار می‌رود.

یک دوره نوغانداری

نوغانداری مانند سایر سرمایه‌گذاری‌ها کاری تمام فصل نیست و به دلیل نیازهای اولیه مانند برگ درخت توت و دمای هوا در مدت زمان محدودی صورت می‌پذیرد. کار پرورش کرم ابریشم تنها ۴۵ تا۵۰ روز طول می‌کشد و پیله‌تر ابریشم وارد بازار می‌شود و نوغانداران از دسترنج‌شان استفاده کرده و به سود می‌رسند این در حالی است که نیازمند سرمایه‌گذاری کلان اولیه نیز نیست و از نهال کشت شده توت -به‌عنوان منبع غذایی کرم ابریشم- می‌توان تا ۲۵ سال بهره‌برداری کرد. بهترین زمان برای شروع پرورش کرم ابریشم اردیبهشت ماه است.

نیازهای اولیه

مجید فرزانه، رئیس اداره توسعه نوغان استان گیلان درباره نیازهای اولیه نوغانداری  می‌گوید: «برای پرورش کرم ابریشم در ازای هر جعبه نوغان نیاز به حدود ۱۵۰ درخت توت سه ساله یعنی چیز در حدود یک تن برگ با شاخه نیاز است.‌»‌ اگرچه در گذشته پرورش کرم ابریشم تنها در فضاهای سنتی مانند تلمبارها انجام می‌شد اما او معتقد است می‌توان کرم ابریشم را در فضاهایی غیر ‌از تلمبارها (به‌صورت نیمه صنعتی و صنعتی) پرورش داد و می‌افزاید: «برای پرورش هر جعبه کرم ابریشم حدود ۲۰ مترمربع فضا نیاز است که می‌توان برخلاف گذشته که در تلمبارهای سنتی نگهداری می‌شدند در طبقات مختلف این کار را انجام داد، مثلاً می‌توان در قالب سه طبقه ۷ متری یا دو طبقه ۱۰ متری انجام داد.‌»‌

مجوز برای سرمایه‌گذاری

برای سرمایه‌گذاری در هر صنعتی یقینا نیاز به دریافت مجوزهای مربوط است. به گزارش فرصت امروز رئیس اداره توسعه نوغان گیلان در باب اخذ مجوز برای نوغانداری می‌گوید: «برای پرورش نوغان تا ۵ جعبه نیازی به اخذ مجوز نیست اما برای بیش از این تعداد ‌باید هماهنگی‌هایی برای حمایت انجام داد که ما در اداره نوغان، در خدمت علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری هستیم. به‌عنوان مثال چنانچه فردی برای ساخت مکان برای بهره‌برداری صنعتی نیاز به وام داشته باشد معرفی خواهیم کرد. از دیگر حمایت‌های اداره نوغان برای کسانی که می‌خواهند به‌صورت صنعتی کار کنند، اختصاص نهال توت است که با سوبسید زیاد (چیزی در حدود ۱۰درصد قیمت واقعی) در اختیار متقاضی قرار خواهد گرفت.‌»‌

فرصت

نوغانداری همزیستی مسالمت‌آمیزی با سایر بخش‌های کشاورزی از جمله چای دارد و مزاحمتی برای سایر مشاغل نداشته و در حاشیه جوی‌ها و نهر‌ها و زمین‌های بلااستفاده که در جوار خانه‌های روستایی قرار دارد، می‌توان نهال توت کاشت که می‌تواند یک فرصت اقتصادی برای تأمین غذای مورد نیاز پرورش کرم ابریشم باشد و به‌عنوان یک پوشش نیز به حفظ محیط‌زیست و گسترش فضای سبز کمک خواهد کرد، علاوه بر این نیاز چندانی به استخدام نیرو ندارد و اغلب به‌صورت خانوادگی انجام می‌شود.

هزینه و درآمد

تحقیقات به عمل آمده نشان می‌دهد به ازای پرورش هر جعبه تخم نوغان به‌طور میانگین ۳۰ کیلو پیله برداشت می‌شود و با احتساب متوسط قیمت ۲۰ هزار تومان برای هر کیلو پیله ابریشم، هر جعبه مبلغی حدود ۶۰۰ هزار تومان درآمدزایی دارد. فرزانه در این باره می‌گوید: «غیر از توتستان که نیاز اولیه نوغانداری است کشاورزان اغلب تنها مبلغی در حدود ۳۵۰۰ تومان بابت سم یا آهک مورد استفاده می‌پردازند و معمولاً مبلغ دیگری به این هزینه‌ها اضافه نخواهد شد.‌»‌ این البته تنها هزینه و درآمد یک جعبه تخم نوغان است و بدیهی است هر چقدر تعداد بیشتر باشد به همان میزان به سود و هزینه نیز افزوده خواهد شد.

استان‌های فعال

آمارها نشان می‌دهد در گیلان، مازندران، گلستان، خراسان‌رضوی، اصفهان، فارس، خراسان‌شمالی، خوزستان، قم، تهران، خراسان‌جنوبی، یزد، کرمان، زنجان و آذربایجان‌شرقی و غربی کرم ابریشم پرورش داده می‌شود و ۱۸ هزار و ۶۰۰ خانوار نوغاندار کشور، سالانه حدود هزار تن پیله‌تر ابریشم تولید می‌کنند که نشان‌دهنده تنوع اقلیمی مکان‌های پرورش کرم ابریشم است.

وضعیت بازار

تا چند سال پیش دولت به‌صورت تضمینی به خرید پیله ابریشم اقدام می‌کرد اما هم‌اکنون بخش‌خصوصی رغبت بیشتری به خرید پیله ابریشم نشان می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهد عمده خریداران پیله، ریسندگانی از شهرهای خراسان خصوصا تربت حیدریه هستند که با تهیه محصول از طریق نوغانداران، آن را تبدیل به نخ می‌کنند و در شهرهایی مانند قم برای مصرف قالیبافان عرضه می‌کنند.

پیشنهاد کسب و کار

آنچه در مجموع پیداست؛ اینکه اگرچه پرورش کرم ابریشم کاری فصلی است اما به سبب پاره وقت بودن آن تداخلی با سایر امور نوغانداران به وجود نخواهد آورد. پرورش کرم ابریشم و استحصال پیله می‌تواند کاری جنبی و البته درآمدزا برای کشاورزان و حتی بخش‌های دیگر جامعه که تمایل به سرمایه‌گذاری زودبازده دارند باشد. اگرچه در کنار آن نباید از مشاغلی مانند تبدیل پیله به نخ نیز غافل شد.

به نظر می‌رسد با ایجاد هماهنگی‌های لازم و اعطای وام، قطع تدریجی واردات نخ ابریشم و سیاست‌های حمایتی می‌توان در بخش تولید کرم ابریشم و تبدیل آن به نخ در داخل به نتیجه مثبتی رسید. تحقیقات میدانی برای این گزارش نشان می‌دهد اغلب صنایع وابسته به نخ ابریشم هم‌اکنون از محصولات وارداتی استفاده می‌کنند. به‌عنوان نمونه یک بافنده «چادرشب‌های معروف گیلان» در قاسم‌ آباد از توابع چابکسر در پاسخ این پرسش مبنی بر چگونگی تهیه نخ‌های مورد استفاده می‌گوید: «پیش‌تر‌ها در خانه‌ام به‌وسیله ابزارهای اولیه از پیله نخ تولید می‌کردم و کار رنگرزی آن را شخصاً انجام می‌دادم اما با گذشت زمان و وفور نخ‌های خارجی، همچنین تنها ماندن در کار، ترجیح می‌دهم نخ‌های مورد نیازم را از بازار تهیه کنم.» شاید بد نباشد اضافه کنیم جست‌وجو برای بازدید از یک کارگاه در حال فعالیت تولید نخ ابریشم در یکی از روزهای تابستان ۹۴ در منطقه‌ای که محل اصلی استفاده از این نوع نخ در گیلان است، بی‌نتیجه ماند که این خود نیاز به بازنگری در صنایعی مثل نخ‌ریسی را گوشزد می‌کند.

فهرست مطالب

مقدمه                                                                                    3

پرورش كرم ابريشم در ايران                                                    3

نژادهاي كرم ابريشم                                                               4

چرخه زندگي كرم ابريشم                                                        4

اصول پرورش كرم ابريشم                                                        5

پرورش كرم جوان                                                                     5

عمليات تفريخ                                                                           5

تغذيه كرم جوان                                                                        6

خواب كرمها                                                                              6

نظافت بستر                                                                             7

روش نظافت بستر                                                                    7

ضد عفوني با فرمالين                                                                7

ضد عفوني با پودر كلر                                                               8

پرورش كرم بالغ                                                                        8

شرائط محيطي جهت پرورش كرم بالغ                                       8

تغذيه كرم بالغ                                                                           9

تنيدن پيله و برداشت                                                                  9

تنظيم برنامه تنيدن                                                                     9

تدارك تجهيزات تنيدن                                                                  9

برداشت پيله                                                                            10

منابع                                                                                       10

مقدمه :

 پرورش كرم ابريشم با پيشينه 4500ساله درجهان مي باشد بدون شك پرورش كرم ابريشم در چين آغازشده است ابريشم و منسوجات ابريشمي از طريق جاده اي به نام جاده ابريشم به ساير نقاط حمل مي شد و به تركستان مي رسيد اين جاده ازشهرهاي جيحون سمرقند بخارا مرو طوس نيشابور دامغان گرگان ري و قزوين عبور مي كرد ودر آنجا به آذربايجان و بغداد  موصل واستانبول مي رسيد وبقيه  راه از درياي مديترانه مي گذشت اين راه باانشعابات فرعي به  طوس و سواحل خليج فارس ودرياي عمان مي رسداهميت داد وستد ابريشم به حدي بود كه نمي توانست از سياست جهاني آن روز به دور باشد به ويژه اينكه بر سرنظارت واستفاده از حقوق راهداري قسمت هاي مختلف جاده ابريشم نيز در طول تاريخ جنگ هاي بسياري روي داده است تا مدت ها پس از كشف ابريشم  راز تهيه آن درانحصار چين بود امپراطوران چين در طي قرون متمادي همواره سعي كردند تا اسرار تهيه آن را از جهانيان پنهان دارند حتي حكومت چين براي كساني كه مي خواستند راز تهيه ابريشم رابه خارج از كشور انتقال دهند مجازات مرگ تعيين كرده بود.كشور هند مانند ايران ازقديمي ترين كشورهايي است كه پرورش كرم ابريشم درآن رواج داشته است كشورهند توانسته پس از چين مقام دوم را درتوليد ابريشم احرازوآن راحفظ نمايد هند تنهاكشوري است كه درآن بطور سنتي ازچهارنوع كرم ابريشم استفاده مي شود(-كرم ابريشم توت خوار -كرم ابريشم تاسار -كرم ابريشم موگا -كرم ابريشم اري)-ضمنا90%كل محصول ابريشم اين كشور متعلق به كرم هاي ابريشم توت خوار است.

پرورش كرم ابريشم در ايران :

ايران به دليل موقعيت جغرافيايي كه دارد مهمترين كشور در مسير جاده ابريشم بود از زمان شروع پرورش كرم ابريشم در ايران اطلاع دقيقي دردسترس نيست ليكن گفته شده كه از قرن ششم تادهم ميلادي اين حرفه از مرو وگرگان به سرزمينهاي كرانه درياي خزر گسترش يافت ودوره توسعه ورشد اين صنعت درزمان صفويه بوده دراين دوره ايران سومين توليد كننده جهاني ابريشم ومنسوجات ابريشمي آن بزرگترين محصول صادراتي بودميزان توليد ابريشم دراين زمان را تا3000تن برآوردكرده اند عمدتا درگيلان ومازندران وخراسان اصفهان يزد كرمان وكاشان توليد مي شد اين مقدار هيچگاه درزمان هاي بعد حاصل نشده است.ابريشم را افريشم وبريشم وحرير وپرنيان وپرند هم مي گويند وبه عربي آنرا ابريسم نامند.

نخ ابريشم در ايران عمدتا در توليد فرش ها وقاليچه هاي ابريشمي وگليم و جاجيم مصرف مي شود ابريشم ممكن است براي تمام فرش چله پود خامه و يا گل فرش استفاده شود درگذشته پارچه هاي ابريشمي يكي از كالا هاي صادراتي بود وپارچه هاي بعضي از شهرهاي ايران نظير نيشابور همدان كاشان و يزد ازشهرت زيادي برخوردار بود درحال حاضر دربعضي ازاستان هابافته هايي ازجنس ابريشم توليد ميشود كه جزو صنايع دستي محسوب ميشوند

.نژاد هاي كرم ابريشم

كرم ابريشم  به دوصورت وحشي واهلي ديده ميشود كرم ابريشم اهلي ياكرم پيله  ازرده حشرات و  راسته دوبالان  ميباشد عوامل مختلفي در تعيين نژاد اين حشره تاثير دارند كه مهمترين آنهاعبارتنداز:

الف-تقسيمات نژادي بر حسب محل جغرافيايي آنها همانند نژاد ژاپني -چيني -اروپايي -كره اي –فرانسوي- گرمسيري وغيره...                

ب- تقسيمات نژادي برحسب تعدادخواب دوران لاروي مانندنژادهاي سه خوابه-چهار خوابه-پنج خوابه 

ج- تقسيمات نژادي برحسب تعداد نسل مانند نژادهاي يك نسله - دو نسله -  چند نسله  د- تقسيمات نژادي برحسب رنگ پيله مي باشد.-پيله زرد(داراي پاهاي زرد مي باشند)-پيله سفيد(داراي پاهاي سفيد مي باشند)

باتوجه به سابقه طولاني وكهن ايران درتوليد ابريشم نژادهاي مختلفي همچون نژاد خراساني -هراتي –كرمانشاهي- سبزواري-مالاوان – بغدادي درصنعت ايران مشهور بوده اند.                  

چرخه زندگي كرم ابريشم :

شامل جهار مرحله - تخم  - كرم  - شفيره – پروانه مي باشد .

تخم كرم ابريشم بيضي شكل واندام آن درنژادهاي مختلف متفاوت است غشايي روي آنرامي پوشاند كه داراي منافذ تنفسي بوده درانتها داراي سوراخ هرمي شكلي وجود دارد وزن وشكل تخم ها حتي دريك نژادمشابه ويكسان نبوده ومعمولا وزن آنها دراوايل تخمگذاري سنگين تر است وآنهايي كه در مراحل انتهايي تخمگذاري توليد مي شوند سبكتر مي باشد ولاروپس از رشد درون تخم با از بين بردن پوسته هاي اين قسمت از همان جا خارج مي شود رنگ تخم ها معمولا زرد روشن است معمولا پوسته تخم ها حاوي مواد چسبنده اي است كه باعث مي شود تخم ها پس از تخمگذاري توسط پروانه بر روي صفحه تخمگذاري تثبيت شده واز اتلاف آنها جلوگيري گردد دربرخي ازنژادها مانند نژاد بغدادي تخم ها برروي سطح خارجي ماده چسبنده دارند.

لارو كرم ابريشم از سه بخش تشكيل يافته است.- سر- سينه – شكم

 سرازپوشش كتيني پوشيده شده وواجد شاخكها اندامهاي دهاني وچشم ها مي باشد شاخكها در دوسوي دهان قرار داشته و هر كدام داراي سه مفصل بوده واز اعضاي حسي مي باشند دهان از نوع ساينده بوده و داراي لب بالا ، آرواره هاي بالا ،ولب پاييني مي باشد آرواره هاي بالابرگهاي توت را با دانه هاي اره اي خود له مي كنند آرواره هاي پاييني با پالپهاي حسي مسوول حس چشايي مي باشند لب پاييني بين دو آرواره پايين قرار دارد ودربالا به يك جفت پالپ لبي كه اندام تنيدن نخ ابريشم دربين آنها قرار دارد منتهي مي شود درنتيجه وظيفه دهان نرم كردن غذا وتنيدن ابريشم است درقسمت فوقاني سرشش عددچشم ساده قرار دارد ودرنزديكي آنها پايه شاخكها ديده مي شود.

سينه از سه بند تشكيل يافته وهر بند شامل يك جفت پامي باشد هريك ازپاهاي سينه اي داراي سه مفصل مي باشند.

شكم كرم ابريشم درمرحله بلوغ داراي 9حلقه است ودردوران رشد پيش از بلوغ 11حلقه است كه در آخر اين دوره از رشد كرم سه حلقه انتهايي به هم پيوسته وتشكيل يك بند ياحلقه رامي دهند حلقه هاي سوم چهارم پنجم ششم وهمچنين حلقه آخرياحلقه نهم داراي ضمايمي به نام پاهاي كاذب بوده كه درحقيقت درحكم پاهاي شكمي كرم هستند بزرگترين آنها پاهاي آخرين بند شكمي مي باشد كه به نام پاهاي دمي معروف است.

اصول پرورش كرم ابريشم :

چنانچه اصول صحيح پرورش كرم ابريشم رعايت گرددمي توان به راحتي از يك جعبه تخم نوغان تا 40 كيلو پيله برداشت نموداين اصول عبارتست از:          

 مرحله دوم پرورش كرم بالغ ( كرم درشت )

پرورش كرم جوان ( ريزه داري):  

عمليات تفريخ :                                                                                                                                                                      كرمهاي تازه تفريخ شده را در گيلان مورچه مي نامند . تخم نوغان مانند يك موجود زنده است و براي دستيابي به نتيجه مطلوب كه همانا افزايش كميت و كيفيت پيله توليدي ميباشد ، لازم است در دوره تفريخ شرايط مناسبي را از حيث دما، رطوبت ، نور و تهويه براي آنها فراهم نمود . در اين راستا نكاتي كه از آغاز پرورش و تفريخ تخم ها بايد به آن توجه داشت عبارتند از:

پس از تحويل گرفتن جعبه تخم نوغان اگر مايليد تفريخ تخم ها در داخل همان جعبه هايي كه تحويل گرفته ايد انجام شود بايد آن را بطور افقي قرار داد تا تخمها روي هم انباشته نشوند حداقل هر روز يكبار نيز به آرامي تكان داده شود . ولي اگر قصد داريد تخم نوغان را در جعبه هايي همانند جعبه شيريني ( يا جعبه اي به همين اندازه) كه كف آن توسط يك ورق كاغذ پوشيده تفريخ نمائيد بايد تخمها را به آرامي و يكنواخت در آن بريزيد . از زمان تحويل گرفتن جعبه تخم نوغان تا شروع پرورش بايد جعبه تخم نوغان را ابتدا بمدت 3 روز در دماي (18-15 سانتيگراد) نگهداري نمود و سپس درجه حرارت محيط را تا زمان تفريخ در حد 25 درجه سانتيگراد ثابت نگه داشت. .بمنظور تسهيل در كار بهتر است در صورت امكان يك دماسنج همراه با رطوبت سنج تهيه كرده و در اتاق قرار دهيد .دقت شود تا نور آفتاب مسقيماً به تخم نوغان نتابد.                                                                                                                                                                                                                                                                        

چنانچه هوا سرد باشد ميتوان از يك وسيله گرما زا ( بخاري ) استفاده نمود اما بايد توجه داشته باشيد كه اين وسيله بو و دود ندهد . بخاري حتماً بايد دود كش داشته باشد بايد مواظب بود كه اتاق خيلي گرم نشود. زيرا حرارت بالاتر از 25 درجه سانتيگراد مناسب نبوده و تخم نوغان بطور نا منظم تفريخ مي شود .

براي تامين روشنايي اتاق تفريخ بهتر است از لامپهاي مهتابي استفاده شود. اتاق تفريخ در شبانه روز بايد حدود 18 ساعت روشن باشد ( حدوداً از ساعت 4 صبح تا ساعت 10 شب ) روشنايي اتاق طي دوره تفريخ تا زمانيكه رنگ تخمها بصورت خاكستري روشن تغيير نمايند و يا اينكه يك تا دو تخم باز شده و كرم ريز خارج گردد لازم است سپس لامپ را خاموش كرده و روي جعبه يك پارچه سياه قرار مي دهند تا 2 روز در تاريكي مطلق قرار گيرد .بعد از اين مدت بايد تخم نوغانها حدود 4 ساعت ( از ساعت 8-4 صبح ) در معرض روشنايي قرار گيرند تا كرمها بطور يكنواخت تفريخ شوند .                                                                                                                                            

درجه حرارت و رطوبت : سن اول 27 درجه سانتيگراد حرارت و 85% رطوبت .درجه حرارت و رطوبت : سن دوم 26 درجه سانتيگراد حرارت و 80% رطوبت .درجه حرارت و رطوبت : سن سوم 25 درجه سانتيگراد حرارت و 75% رطوبت .

تغذيه كرم جوان :

به منظور شروع خوب پرورش و تقويت بنيه كرمها بايد آنها را با مقدار كافي برگ توت با كيفيت تغذيه نمود .

برگ مناسب در سن اول : از شاخه هاي انتهاي درختان توت از اولين تا پنجمين برگ .      

برگ مناسب در سن دوم :از شاخه هاي انتهاي درختان توت از اولين تا هفتمين برگ            

 برگ مناسب در سن سوم : از شاخه هاي انتهاي درختان توت از اولين تا دهمين برگ كه بصورت يك شاخه نرك يكساله است .

برگهاي چيده شده را بصورت مربع شكل برش دهيد . اندازه قطعات مربع معمولاً دو برابر طول كرم در هر سن  است .برگدهي بايد به شكل صحيح انجام گيرد تا از انباشته شدن و اتلاف آن در بستر جلوگيري گردد معمولاً در شبانه روز سه وعده برگدهي انجام مي شود . مقدار برگدهي در سنين جواني به شرح ذيل است.

سن اول به ازاي هر جعبه تخم نوغان 5/1 كيلوگرم ( در هر وعده 5/1 تا 2 لايه برگدهي انجام ميشود )    

سن دوم به ازاي هر جعبه تخم نوغان 5 كيلوگرم ( در هر وعده 2 تا 5/2 لايه برگدهي انجام ميشود.) 

 سن سوم به ازاي هر جعبه تخم نوغان 30 تا 35 كيلوگرم( در هر وعده 5/2 تا 3 لايه برگدهي انجام ميشود )  

 به همراه بزرگ شدن كرمها بايد سطح بستر آن نيز افزايش يابد تا كرمها بطور يكنواخت در سطح بستر پخش گردند.

افزايش سطح بستر براي سنين مختلف بشرح ذيل است

     سن دوم : از 5/0 متر مربع شروع تا 5/3 متر مربع افزايش مي يابد 

.سن سوم : از 5/3 متر مربع شروع تا 5/5 متر مربع افزايش مي يابد

خواب كرمها ( پوست اندازي ) :

خواب مرحله گذر از يك سن به سن ديگر است كه در آن كرمها ظاهراً بي حركت ميشوند ، اين مرحله را پوست اندازي كرمها يا اصطلاحاً خواب كرم ابريشم مي گويند .در اين مرحله كرمها همزمان به خواب نمي روند ، بنابراين در پايان هر سن لاروها پس از آنكه اطمينان حاصل شد بيش از 90% كرمها تغذيه نمي كنند و در شرف پوست اندازي هستند بايد اقدامات ذيل انجام گيردابتدا بايد بستر آنها را گسترش داد سپس با استفاده از آهك سرند شده بستر كرمها را آهك پاشي نمود. ميزان آهك پاشي بايد به اندازه اي باشد كه كرمها در آهك غوطه ور نگردند تا منافذ تنفسي آن مسدمد نشده و به حيات كرم آسيب وارد نيايد. آهك به سبب خاصيت گندزدايي و كاهش رطوبت بستر و خشكاندن برگهاي تغذيه نشده باقيمانده و در كاهش بيماريهاي كرم ابريشم و يكنواختي رشد لاروها بسيارمؤثر مي باشد.

نظافت بستر

به منظور پيشگيري از بروز هر نوع بيماري لازم است به نظافت و ضدعفوني محل پرورش توجه نمود قبل از شروع كار پرورش بهتر است بقاياي كرمها و فضولات چسبيده به در و ديوار اتاق پرورش جمع آوري شده سپس كليه وسايل و محيط پرورش شستشو شوند بعد از شستشو نيز با فرمالين و يا پودر كلر ضد عفوني گردند هدف از نظافت بستر حذف برگهاي باقيمانده و فضولات كرم ابريشم از روي بستر پرورش است . اين عمل قبل از خواب ، بعد از خواب و در نيمه دوره هر سن انجام پذيرد . عمل نظافت بستر با توري انجام ميگيردو بايد از صدمه به كرمها جلوگيري گردد و كرمهاي ضعيف و بيمار از بستر جمع آوري شده و در ظرف آب كلر كه قبلاً تهيه شده نگهداري شور . فضولات نيز از اتاق پرورش خارج شده و وسايل پرورش را تميز نمائيد.

روش نظافت بستر

بعد از انجام خواب كرمها وقتي بيش از 90% كرمها پوست اندازي نمودند لازم است توريهاي پلاستيكي كه داراي سوراخهاي متناسب با جثه كرم باشد، روي بستر پهن نموده و اولين وعده غذاييي هر سن روي توري داده ، اين عمل موجب ميشود كه كرمها براي تغذيه از سوراخهاي توري عبور نموده و روي آن شروع به تغذيه نمايند. با دو وهله برگدهي روي توري ، توري را مانند لوله كردن قالي به همراه كرم و برگهاي روي آن جمع آوري كرده و كنار بستر قرار داده و پس از نظافت بستر كرم وبرگ روي بستر قرار داده ميشود .

اين روش نظافت بستر داراي فوايد زير مي باشد:

اولاً آن دسته از كرمهايي كه به دليل بيماري و يا عقب ماندگي نتوانسته اند از توري بالا بيايند در زير باقي مانده و به سادگي از ديگر كرمها جدا مي شوند .                                                                                                                                                                                         ثانياً چون در هر مرحله برگدهي ، كرمها فقط مقداري از برگ را تغذيه مي نمايند و بقيه برگ در بستر باقي ميماند، و برگهاي باقيمانده به مرور نه تنها موجب تراكم بستر ميگردد، بلكه بدليل مخلوط شدن اين برگها با مدفوع كرم محيط مناسبي براي رشد عوامل بيماري زا بويژه قارچ و ابتلاي كرم به بيماريهاي گوناگون ميشود كه بدين ترتيب با نظافت بستر اين مشكل كاهش مي يابد.

ضد عفوني با فرمالين:

يك ليتر فرمالين 37% كه در بازار موجود است با 11 ليتر آب مخلوط كرده تا فرمالين 3% بدست آيد اين حجم محلول براي ضد عفوني 11 متر مربعمحل پرورش كفايت مي كند البته ضرورت دارد قبل از محلول پاشي كليه منافذ و سوراخها مسدود گردند و تا 24 ساعت درب و پنجره نيز بسته باشند و درجه حرارت اتاق نيز 25 درجه سانتيگراد باشد بهترين زمان مصرف فرمالين حدود دو هفته قبل از شروع كار است به هر حال فاصله مصرف فرمالين تا آغاز پرورش نبايد كمتر از 10روز باشد. بعلت بوي تند فرمالين بهتر است هنگام كار از ماسك استفاده شود و يا حداقل يك حوله خيس جلوي بيني و دهان گرفته شود.

ضد عفوني با پودركلر:

پودر كلر موجود در بازار سفيد رنگ و با بوي تند و با ماده موثر 60% تا 65% كلرين است. اين پودر اثر بسيار خوبي روي بيماريها دارد . هر 200 گرم از پودر را در 10 ليتر آب حل نموده و براي 10 متر مربع بكار بريد.پس از محاسبه سطح محل پرورش پودر لازم را داخل ظرفي ريخته و پس از اضافه كردن مقداري آب آن را خوب بهم بزنيد تا پودر حل شود سپس بقيه آب را اضافه كرده و مجدداً هم بزنيد تا محلول يكنواختي بدست آيدو با كمك سمپاش محلول پاشي نماييد. بايد توجه داشت كه محلول آماده شده بلافاصله مصرف گردد تا تبخير نشود.

عمليات شستشو و ضدعفوني قبل از پرورش تا حد زيادي موجب پيشگيري از بروز بيماريها ميشوداما ممكن است در طول پرورش نيز مجدداً لازم باشد ضدعفوني شود همچنين كف اتاقها ( تلمبار)، راهروها، درب هاي ورودي و محل نگهداري برگ ( برگخانه ) را مي توان با محلول كلر 1 درصد به فاصله هر چند روز يكبار محلول پاشي نمود . بهتر است جلوي درب ورودي محل پرورش ( تلمبار ) يك اسفنج آغشته به محلول آهك قرار گيرد تا افرادي كه داخل مي شوند كفشها را ضد عفوني نمايند. كرمهاي بيمار را در ظرف محتوي آهك بياندازيد. هرگز كرمهاي بيمار را به اطراف پرتاب نكنيد ، زيرا باعث گسترش آلودگي مي شوند.از جارو كردن كف محل هاي پرورش پرهيز كنيد زيرا گرد و غبار روي كرمهاي بستر مي نشيند. برگها و شاخه هاي توت كه از بستر روي زمين مي افتد نبايد براي تغذيه كرم استفاده شوند .هر چند روز يكبار كف اتاق پرورش ( تلمبار ) پودر آهك مخلوط با كلر پاشيده شود. مقدار پودر آهك مخلوط با كلر عبارت از 950 گرم آهك و 50 گرم پودر كلرين است.

پرورش كرم بالغ ( كرم درشت )

به سنين چهارم و پنجم دوره زندگي كرم ابريشم كرم بالغ گفته ميشود با توجه به تفاوتهايي كه بين كرم جوان و كرم بالغ  از نظر شرايط پرورش و نحوه تغذيه وجود دارد شخص پرورش دهنده بايد با نحوه پرورش كرم بالغ به خوبي آشنايي داشته و بر پايه آن ، روش مناسب پرورش را انجام دهد بهترين مكان براي پرورش كرم بالغ سالنهاي بزرگ يا تلمبار هاي پرورش كرم بالغ است . اين نوع تلمبارها داراي بسترهاي پرورشي بصورت چند طبقه ( تا 3 طبقه روي هم ) در طول سالن و به عرض 5/1 متر مي باشد .اسكلت بسترها را مي توان از آهن يا چوب انتخاب نمود و كف بسترها هم بوسيله توري فلزي پوشانده مي شود

ارتفاع اولين طبقه از سطح زمين 20 سانتيمتر ، فاصله طبقه دوم از طبقه اول 80 سانتيمتر و فاصله طبقه سوم با دوم 50 سانتيمتر در نظر گرفته مي شود.اندازه بستر براي سن چهارم از 5/5 متر مربع شروع و تا 14 متر مربع و براي سن پنجم تا 25 متر مربع به ازاي هر يك جعبه تخم نوغان است.سطح كل لازم براي پرورش يك جعبه تخم نوغان 25 متر مربع است.

شرايط محيطي جهت پرورش كرم بالغ :                                                                                                                                          كرم بالغ به حرارت و رطوبت زياد و شرايط نا مناسب تهويه حساس مي باشد و لذا رعايت حرارت، رطوبت و تهويه بموقع سالن يا تلمبار موجب سلامت كرمها و افزايش محصول پيله خواهد شد . حرارت و رطوبت لازم براي كرم بالغ در سن چهارم 25-24 درجه سانتيگراد و 75-70 درصد رطوبت و براي سن پنجم 24-23 درجه سانتيگراد و 70-65 درصد رطوبت مي باشد.تهويه هواي داخل سالن يا تلمبارهاي كرم بالغ ضروريست . زيرا با رشد كرمها و بالا بودن ميزان تغذيه به همان ميزان توليد حرارت ، دفع CO نيز زياد شده و اگر گردش هوا در روي بستر صورت نگيرد ، كرمهاي ضعيف ومستعد بيماري مي گردند .

تغذيه كرم بالغ :

جهت تغذيه كرم بالغ بايد از برگهاي همراه با شاخه استفاده نمود كيفيت برگ چيده شده مناسب و مقدار آن كافي باشدميزان برگ مناسب در هر وهله تغذيه مقداري است كه تقريباً بطور كامل به مصرف كرم ها رسيده و براي وهله بعدي برگدهي برگهاي كهنه در بستر باقي نمانده باشد - مقدار مناسب برگ توت براي سن چهارم 140 كيلوگرم و براي سن پنجم 800-750 كيلوگرم شاخه و برگ است .

نكاتي كه در تغذيه كرم بالغ بايد رعايت كرد :                         

1- در پرورش كرم بالغ از دادن برگهاي نارس به كرمها اجتناب نموده و سعي گرددد برگها رسيده و كامل باشند    

2- از دادن برگهاي لطيف ( آن دسته از برگهاي نارس كه بر روي نركها ظاهر ميشوند و به آساني مي ريزند) و برگهاي خشبي ( نركها كه مقدار رطوبت آنها كمتر از 70% بوده و توسط فشار بين انگشتان به آساني شكسته شود ) و برگهاي در سايه رشد كرده و برگهاي گل آلوده و برگهاي خيس و باران خورده  و برگهاي آغشته به مواد شيميايي و برگهاي آلوده به بيماري و آفات ( برگهاي مريض ) خودداري نمائيد .

تنيدن پيله و برداشت آن :

تنيدن پيله : مرحله تنيدن پيله آخرين مرحله پرورش كرم ابريشم و حساسترين مرحله از نظر بدست آوردن محصول فراوان با كيفيت مطلوب است.در طول تنيدن پيله بايد به دو نكته مهم توجه كرد:

1- تنظيم برنامه تنيدن پيله 

 2 - تدارك تجهيزات تنيدن پيله  

تنظيم برنامه تنيدن پيله :

در اواخر سن پنجم كرمها بتدريج اشتهاي خود را از دست ميدهند ، طول بدن كوتاه و مدفوع نرم ميگردد ، كرمها سر و سينه خود را بالا نگه داشته و تارهاي ابريشمي ترشح مي كنندو براي يافتن مكان مناسب جهت تنيدن پيله به اطراف ميخزند. كليه اين علائم نشانه اين است كه كرم آماده تنيدن ميباشد. با توجه به اين علائم ابتدا بايد كرمهاي آماده را تاحد امكان جمع آوري نمود ، شرايط محيطي داخل تلمبار نيز بايد 25 درجه سانتيگراد و رطوبت 70% باشد.

تدارك تجهيزات تنيدن پيله :

وسايلي كه براي تنيدن پيله استفاده ميگردد بايد فراهم كننده فضاي راحتي براي كرمها باشد تا تعداد پيله ها دوبل به حداقل برسد. هوا براحتي در جايگاه تنيدن پيله جريان داشته و رطوبت به آساني از آن عبور نمايد، ارزان و با دوام باشد كه معمولاً از گياهان محلي كه داراي انشعاب برگي زياد بوده و بوي زننده اي نداشته باشد و يا از كاه و كلش خرد نشده ميتوان استفاده نمود .

برداشت پيله:

مناسبترين زمان برداشت پيله هنگاميست كه كرمها به شفيره تبديل شده و پوست آنها قهوه اي رنگ شود . در برداشت پيله سعي شود ابتدا پيله هاي ناجور ( پيله هاي شله رنگي و پوست پيازي ) و پيله هاي دوبل جمع آوري و جدا از پيله هاي سالم قرار گيرند ، ضروري است پس از برداشت پيله كركهاي روي آن با دست و يا با ماشين كرك گيري برداشت گردد .

منابع :

1-     كرم ابريشم و بيماريهاي آن – نويسنده دكتر عزيز اسلامي – انتشارات دانشگاه تهران – 1375

2-     راهنماي پرورش كرم ابريشم و كاشت درخت توت –ترجمه احمد حسن آبادي –انتشارات دانشگاه فردوسي - 1382

3-     اصول پرورش كرم ابريشم  نويسنده : حسين حسيني مقدم – انتشارات دانشگاه گيلان – 1384

4-     سايت اينترنتي شركت سهامي پرورش كرم ابريشم ايران

1. پرورش کرم ابریشم یک کسب و کار خانوادگی | دریک آنلاین دیده بان ...

   dariconline.ir/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4-%DA%A9%D8%B1%D...

   6 سپتامبر 2015 ... تخم نوغان، باغ‌های توت، کرم ابریشم، پیله و بعد ناگهان چرخ نخ‌ریسی سنتی! ... استان گیلان درباره نیازهای اولیه نوغانداری می‌گوید: «برای پرورش کرم ابریشم در ... تحقیقات به عمل آمده نشان می‌دهد به ازای پرورش هر جعبه تخم نوغان به‌طور میانگین ۳۰ ... این البته تنها هزینه و درآمد یک جعبه تخم نوغان است و بدیهی است هر چقدر ...

2. ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻛﺮﻡ ﺍﺑﺮﻳﺸﻢ ﻳﻚ ﻛﺴﺐ ﻭ ﻛﺎﺭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﻰ

   www.bazarekar.ir/UploadedFiles/MagazineFiles/54c49c47614a483...

   ﮔﻮﻧﻪ ﺍﻫﻠﻰ ﻛﺮﻡ ﺍﺑﺮﻳﺸــﻢ ﻛﻪ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺁﻥ ﻣﺘﺪﺍﻭﻝ ﺍﺳــﺖ، ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺍﺗﻔﺎﻗﻰ ... ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻭ ﺩﺭﺁﻣﺪ. ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻣﺪﻩ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ ﺑﻪ ﺍﺯﺍﻯﭘﺮﻭﺭﺵ ﻫﺮ ﺟﻌﺒﻪ ﺗﺨﻢ ﻧﻮﻏﺎﻥ. ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ 300 ﻛﻴﻠﻮ ﭘﻴﻠﻪ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺣﺘﺴــــــﺎﺏ ...

3. تحقيق در مورد كرم ابريشم - بدون موضوع

   rrtyui.tebyan.net/post/67

   منشاء اوليه پرورش كرم ابريشم كشور چين بوده و بيش از 5000 سال قدمت دارد. كشورهاي ... كرم پروانه ابريشم عمدتاً از برگ هاي درخت توت تغذيه مي كند. توت سفيد يا .... 5- ايجاد درآمد براي كشاورزان خصوصا درمناطقي كه تنوع محصولات كم است. 66- ارز آوري  كه با ...

4. اصول اوليه پرورش كرم ابريشم

   silk.royablog.ir/post/3

   10 مارس 2016 ... بهترین مجموعه برای کسب و کار زود بازده از ابتدا تا انتهای پرورش کرم ابریشم و کسانی که به فکر کسب درآمد و موفقیت در این کار پرسود هستندد100 ...

5. پیله گری ( پرورش سنتی کرم ابریشم ) - سایت بندپی Bandpay.ir

   www.bandpay.ir/%D9%BE%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%...

   19 مه 2016 ... پیله گری یا پرورش کرم ابریشم از مشاغل جانبی مردم روستاهای ایران ... اطلاعیه های سایت · تبلیغات · پیوندها ·درباره ما · تماس با ما · بخش فروش ... اقتصادي و بكارگيري بخشي از نيروي كار روستا، درآمد نسبتاً مناسبي را براي روستانشينان فراهم نمايد. ... (وزارت جهاد کشاورزی – طرح تحقیقات ،آموزش و ترویج نوغانداری).

6. مقاله پرورش کرم ابریشم - آموزش مجازی

   elearnpars.org/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87-%D9%BE%D8%B1%D...

   پرورش کرم ابریشم , مقاله پرورش کرم ابریشم در آموزش مجازی پارس. ... يك دوره كوتاه مدت ضمن ايجاد انگيزه اقتصادي و بكارگيري بخشي از نيروي كار روستا، درآمد نسبتاً ...

7. خبرگزاری تسنیم - صفر تا صد راه اندازی کارگاه پرورش کرم ابریشم ...

   www.tasnimnews.com/fa/news/1395/04/20/1125632/%D8%B5...

   10 جولای 2016 ... در نهایت با سرمایه اندک کارگاه پرورش کرم ابریشم راه اندازی کردم. ... فاطمه خطیبی درباره نحوه ورودش به عرصه پرورش کرم ابریشم، می گوید: «خراسان جنوبی استانی است محروم که آمار .... فرار از بیکاری با کسب درآمد از حیاط ۱۲۲ متری  خانه.

8. طرح پرورش کرم ابریشم Etarh.com - ایطرح

   www.etarh.com/kerm%20abrisham.htm

   محصول اصلی حاصل از پرورش کرم ابریشم نخ ابریشمی است که در ایران بیش از ۹۵ ... از آنجایی که پیله محصولی فسادپذیر است و نوغانداران به درآمد حاصل از پیله ... صفحه اول | سفارش طرح | فروشگاه | پروژه ها | ایده ها | ماشین آلات | درباره ما | تماس با ما ....تحقیقات به عمل آمده نشان می‌دهد به ازای پرورش هر جعبه تخم نوغان به‌طور میانگین  30 ...

9. درآمدزایی به سبک نوزاد پروانه / هر کرم ابریشم 600متر نخ تولید می...

   sadkhabar.ir/fa/news/139006/%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF%D...

   7 آگوست 2013 ... پرورش کرم ابریشم معـمولاً در بهار و تابستان زمانی که جوانـه های درخت توت شروع به رشد ... را دارند تا باپرورش کرم ابریشم، ایجاد اشتغال و افزایش درآمد داشته باشند. ... اجرای پروژه‌ها و طرح های مرکز تحقیقات کرم ابریشم در بهبود تکنولوژی اصلاح‌نژاد ... پاسخ محمد هاشمی به شایعات درباره تابوت‌ «آیت‌الله هاشمی»+تصاویر.

10. آروین بلاگ - پرورش کرم ابریشم

    arvinalani.blogfa.com/post/10

    آروین بلاگ - پرورش کرم ابریشم - حرفه وفن راهنمایی تحصیلی سردشت. ... مجموع درآمد حاصل از فروش محصولات تولیدی در زمینه پیله تر در سطح کشور بالغ بر  3

11. 1. پرورش سودآور و کم‌رونق کرم ابریشم | روزنامه کسب و کار

       kasbokarnews.ir/fa/news-details/14944/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%...

       23 نوامبر 2015 ... نوغانداری یا همان پرورش کرم ابریشم، از جمله مشاغلی است که از دیرباز در کشور ما رواج داشته و یکی ... این حرفه را نیز انجام می‌دهد، درباره این حرفه به «کسب‌وکار» گفت: پرورش کرم ابریشم بسیار ساده ... تحقیقات و پایان نامه ها ... ۸۸ مدل کسب درآمد از اینترنت برای کسب و کارهای اینترنتی · ∘ امنیت تلگرام با انتشار ابعاد ...

    2. بررسی ارزش اقتصادی تولید پیله کرم ابریشم - پایگاه خبری نیلکوه

       nilkooh.ir/%D8%B3%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B3-%D9%87%D8%A7%DB%8C...

       5 آوريل 2016 ... تماس با ما · RSS · پیوندها · درباره ما ... محصول اصلی حاصل از پرورش کرم ابریشم نخ ابریشمی می باشد که در ایران بیش از 95 درصد ... ژاپنی ها در اواخر قرن نوزدهم تحقیقات وسیعی را در خصوص توسعه پرورش کرم ابریشم انجام دادند و با ... از آنجایی که پیله محصول فساد پذیر است نوغانداران به درآمد حاصل از پیله وابستگی ...

    3. درآمد 500 میلیارد ریالی نوغانداران ایران از پرورش کرم ابریشم -...

       www.isna.ir/news/92021610798/%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF-...

       6 مه 2013 ... درآمد 500 میلیارد ریالی نوغانداران ایران از پرورش کرم ابریشم ... سالانه بیش از 800 تن پیله تر ابریشم تولید کرده و حدود 500 میلیارد ریال درآمد کسب می‌کنند که .... توضیح وزیر کشاورزی درباره دامداری‌های نیمه فعال و تعطیل کشور ... علم و فناوری ایران · پژوهش · علم و فناوری جهان · جهاد دانشگاهی · آموزش · صنفی، فرهنگی ...

    4. پول درآوردن از پرورش كرم ابريشم پاي حرف هاي يك نوغاندار جوان

       iran-newspaper.com/Newspaper/PagePDF/20143

       از کشور به خود اختصاص داده و درآمد بسیار خوبي ... ببینیم چگونه مي شود از پرورش کرم ابريشم و تولید پیله پول خیلي خوبي درآورد. الهام جعفري. خوب تحقیق کردم.

    5. کشاورزی و دامپروری - پرورش کرم ابریشم

       mahdishekari.blogfa.com/post/2

       و اما بعد از کشف کرم ابریشم، پرورش آن تا مدتها و درحدود نیم قر ن در انحصار چین بوده است و ... اما چگونه تولید و پرورش کرم ابریشم از انحصار چین خارج شد: ..... *درآمد مناسبی برای کشاورزان عزیز در فصل بهار می باشد .... تحقیقات زیادی در رابطه با تولیدکرم ابریشم در طی مراحل مختلف به صورت عملی .... در مورد ابریشم (about silk ( more)).

    6. روزنامه ايران93/4/7: پرورش كرم ابريشم، صنعتي پردرآمد و اشتغالزا

       www.magiran.com/npview.asp?ID=2977673

       28 ژوئن 2014 ... درباره سايت, - نحوه دسترسي به متن, - اشتراکIP Based مراکز ... رشت- 3هزارسال از فعاليت هاي وابسته بهپرورش کرم ابريشم در ايران مي گذرد. ... است که در کنار مراکز تحقيقات کشاورزي از جمله مرکز تحقيقات چاي، برنج و ابريشم که ... ابريشم به دليل توسعه درآمد، ايجاد شغل هاي جانبي و زمان کاري که براي ساير بخش هاي ...

    7. مقاله در مورد پرورش کرم ابریشم | دانلود مقاله پروژه فایل رایگان

       downloadproje.ir/javanbartar/2016/10/17/%D9%85%D9%82%D8%A7%D...

       17 ا کتبر 2016 ... ... مطالب مقدمه طرح پرورش كرم ابريشم ” نوغانداري ” هدف : توجيه اقتصادي طرح : هزينه ها ( بطور مجمل ) : عايدي و درآمد : پروانه کرم ابریشم کرم ابریشم را خدا ...

    8. پرورش كرم ابريشم واهمیت آن | دامپرور

       ivo-nkh.ir/post/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4-%D9%83%D8%B1%...

       27 ژوئن 2016 ... پرورش كرم ابريشم واهمیت آن گونة اهلي كرم ابريشم كه پرورش آن از آغاز تا امروز ... می شویم که می توانیم از راه های دیگری نیز درآمد خودمان را زیاد کنیم.

    9. وب سایت پیام آنلاین - اخبار > پرورش کرم ابریشم/ رشت

       www.tct.ir/?fkeyid=&siteid=2&pageid=570&newsview...

       رشت- نوغانداری یا همان پرورش کرم ابریشم که به عنوان یکی از فعالیت های درآمدزای ... تا۵۰ روز طول می‌کشد و پیله‌تر ابریشم وارد بازار شده و بعد آن کشاورزان به درآمد می‌رسند . ... داداش‌پور درباره وظایف این مرکز به خبرنگار مهر می‌گوید: مرکز توسعه نوغانداری ... داداش پور با بیان اینکه در تحقیقات نیاز به حرف‌های جدید داریم می گوید: همکاری با ...

    10. مقاله درباره پرورش كرم ابریشم - فروشگاه ساز رایگان فایل

        test.com/product-62650-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87-%D9%BE...

        دانلود مقاله پرورش کرم ابریشم. ... مقاله درباره پرورش كرم ابریشم ... گونة اهلی كرم ابریشم كه پرورش آن از آغاز تا امروز متداول بوده است تقریباً در 4600سال پیش به طور اتفاقی توسط ملكة چین در هنگام قدم ... با سیستم فروشگاه دهی سل یو کسب درآمد کنی