تحقیق و درآمد شغل چرم سازی و سالمبور

در ابتدا مراحل چرم سازی توضیح داده میشود تا کمی با این شغل آشنایی پیدا نمائید

تعریف چرم سازی

چرمسازی یا دباغی پوست Tanning فرآیند فیزیکی شیمیایی است که بر اثر اعمال فیزیکی و به کمک مواد(شیمیایی، گیاهی) و طی عملیات خاص از حالت ابتدایی خود خارج شده و از پوست فسادپذیر(کلاژن) به پوست مقاوم (چرم) مبدل می گردد.

اعمال فیزیکی و شیمیایی + مواد دباغی + پوست = چرم

وت بلو(Wet blue): چرم نیم ساخته و آماده برای تبدیل به کراست

کراست(Crust): چرم نیمه ساخته یا آماده برای ساخت

مراحل تولید چرم:

تولید چرم در ۴مرحله به شرح زیر انجام می شود:

1. پوست خام← سالامبور

2. سالامبور← وت بلو

3. وت بلو← کراست

4. کراست←چرم

تولیدات مراحل ۱و۲(سالامبور و وت بلو) فقط قابل خرید و فروش است دارای ارزش افزوده و اشتغال زایی بسیار پایینی است در حالیکه مراحل ۳و۴ (کراست و چرم) علاوه بر اینکه قابل خرید و فروش است، مستقیما قابل استفاده در ساخت محصولات چرمی می باشد و دارای ارزش افزوده و اشتغالزایی بسیار بالایی است.

پوست خام: پوستی را که از بدن جدا می گردد و هنوز هیچ اقدامی روی آن صورت نگرفته باشد پوست خام می نامند. پوست خام به دو طبقه تقسیم می شوند

الف-پوست خام بزرگ (Hide)

ب- پوست خام کوچک( Skine)

روش انجام

به طور کلی پوست خام پس از طی مراحل زیر به چرم تبدیل می شود:

1) مرحله خیساندن و شستشو

خیساندن پوست در حوضچه هایی که دارای پره جهت جابجایی پوستها است و یا در بالابان (درام) انجام می شود پوستهای نمک سود شده را در این مکانها قرار داده، آب سرد روی آنها جریان می دهند به این ترتیب نمک در آب حل شده، غلظت نمک در فضای بین الیاف پوست کم می شود حذف نمک از بین الیاف پوست، فشار اسمزی آب را داخل الیاف بالا برده و پوست دوباره آب دار می شود. ضمن اینکه پوست آب را به خود می گیرد پروتئین های کروی نیز از الیاف کلاژن خارج می شوند پروتئین های کروی جدا شده شامل آلبومین خون و پروتئین های دیگر محلول در آب می باشد که با کم شدن نمک با آب شسته شده و از پوست خارج می شود. بدیهی است ماندن این پروتئین ها میان الیاف پوست از کیفیت چرم ساخته شده می کاهد.

برای تهیه چرم مرغوب باید در مرحله خیساندن به نکات زیر توجه کرد:

- استفاده از مواد ضد باکتری جهت جلوگیری از احتمال رشد مجدد باکتریها که می تواند به کارگران صدمه برساند یا موجب انتشار و سرایت بیماری شود و یا به سه بخش سطحی پوست صدمه بزند که معمولا از ترکیب های آروماتیک کلردار استفاده می شود.

- توجه به دمای آب خیساندن که اگر بالا باشد موجب فعالیت باکتریها و اثر تخریبی آن بر پوست می شود هر چند که بالا بردن دمای آب عمل خیساندن را سرعت می بخشد ولی بالا بردن بیش از حد دما موجب پایین آوردن کیفیت چرم حاصل و ناهمواری الیاف و رگه رگه شدن چرم می شود.

- به کار بردن مواد افزودنی مثل سولفید سدیم (S2Na) یا تترا سولفید سدیم (4S2Na) به آب مصرفی که با تاثیر بر کراتینی مو، موجب سست شدن ریشه مو می شود.

- زمان خیساندن که حداقل 48 ساعت می باشد. که پس از این مدت پوستها را شستشو می دهند.

نتیجه فرآیند خیساندن و شستشوی پوست عبارتست از:

- پوست از خون و آلودگی ها پاک می شود.

- پروتئین های محلول در آب (کروی) از پوست جدا می شوند.

- مواد شیمیایی به کار رفته به منظور نگهداری و گندزدایی پوست از آن جدا می شود.

- در اثر خیساندن پوستها با جذب آب کافی به حالت طبیعی خود بر می گردند و دباغی بر روی آنها به آسانی انجام می گیرد.

2) آهک دهی

عمل آهک دهی برای سست کردن ریشه مو- بالا بردن PH و از بین بردن یا کمک به از بین بردن در مراحل بعدی پروتئین های زاید و چربیهای موجود در پوست می باشد. آهک آبدیده (O2CaOH) هر چند که انحلال پذیری کمی در آب دارد می تواند PH محلول را تا 5/12 افزایش دهد. آهک آبدیده سبب آبکافت (Fibrous Structure) پروتئین ها و تجزیه تدریجی ساختار آنها می‌شود. تاثیر آهک آبدیده بر روی سه نوع پروتئین اصل موجود در پوست متفاوت است. انحلال پذیری پروتئین های کروی زیاد است. کلاژن نیز تنها در مجاورت اسیدها و بازهای قوی و در مدت نسبتا زیادی حل می شود. این محیط بدون اینکه به کلاژن پوست و در نتیجه به کیفیت چرم آسیبی وارد کند موجب شکسته شدن مولکولهای کراتینی مو و حل شدن آنها می شود و ریشه مو را به حد مطلوبی سست می کند. این محیط با تاثیر بر روی مولکولهای پروتئین های آلاستین آنرا آماده حذف کامل در مرحله آنزیم دهی می نماید و پروتئین های کروی را کاملا از بین می برد.

3) لش زدایی (Fleshing)

لش گیری برای حذف تمامی بافت های غیر ضروری پوست که در سطح درونی و بدون موی پوست وجود دارد پس از مرحله آهک دهی انجام می گیرد. پس از اینکه پوست کاملا پس از جذب آب نرم شد زایده های چسبیده به قسمت گوشتی که به هنگام جدا کردن پوست از لاشه رویان باقی می ماند به همراه بافت های زاید دیگر توسط دستگاهی بنام لش بر از پوست جدا می شود. این عمل باعث می شود که مواد شیمیایی که در مرحله بعدی به پوست داده می شود به طور یکنواخت و به خوبی داخل پوست نفوذ کند و موجب بالا بردن کیفیت محصول شود.

4) مو گیری

مو گیری پوست های بز و گوسفند با مالیدن محلولی از آهک و سولفید سدیم به قسمت لش پوست انجام می گیرد و پوستها پس از مالیدن محلول بطوریکه سمت لش به طرف داخل باشد به تعداد 40 تا 50 می کنند در این طریق پوستهای شده بایستی به مدت یک شب به همان حالت باقی بمانند پس از طی این مدت مو به راحتی از پوست توسط دستگاه یا کارگر جدا می شود. برای اینکه مو‌گیری در زمان کمتری انجام شود می توان از سولفور سدیم به تنهایی استفاده کرد. با آمیختن مناسب در متیل آمین، آهک، کربنات سدیم و سولفیدات سدیم نیز می توان در مورد پوستهای تازه و نمک سود شده که نتیجه خوبی دارد استفاده کرد.

برای مو گیری پوستهای سنگین (گاو، گوساله و گاومیش و...) روش مو زدایی همراه با تجزیه ساختار مو به کار گرفته می شود که در این روش پوستها را حداقل بالابان (درام) قرار می دهند و سولفید سدیم وسولفیدات سدیم به اندازه مناسب به آب داخل بالابان اضافه می کنند و به این طریق موزدایی انجام می‌شود.

5) آهک گیری و آنزیم دهی

به منظور حذف آهک اضافی و تنظیم PH برای مرحله آنزیم دهی باید هیدروکسید کلسیم 2(OH)Ca جذب شده در پوست را از آن خارج کرد و PH پوست را پایین آورد. برای پایین آوردن PH مقدار اسید ضروری است مثل اسید هیدروکلریک باید توجه داشت که بین مقدار مواد مصرفی تعادل برقرار باشد تا آهک بصورت محلول درآورده و به آسانی از پوست خارج شود. آهم و مواد دیگر همراه پوست را می توان به روش شستشو با آب یا اسید و سولفات آمونیم کاملا از سطح پوست خارج نمود:

H2O + CaCl2 = HCl2 + Ca(OH)2

H2O + NH3 + CaSO4 = (NH4)2SO4 + Ca(OH)2

هیدروکسید کلسیم در سولفات آمونیم به خوبی حل می شود و چون PH در چنین محیطی بین 7 تا 8 خواهد بود لذا در این PH هیدروکسید کلسیم انحلال پذیری زیادی دارد و در این شرایط آهک بتدریج از پوست خارج می شود. برای آهک زدایی بیشتر می توان از اسید هیدروکلریک استفاده کرد. برای تنظیم PH پوستهایی که با مواد گیاهی دباغی خواهند شد از اسید لاکتیک استفاده می کنند جهت از بین بردن مواد زاید و سولفید سدیم جذب شده پوستها باید با جریان آب حداقل یک ساعت شستشو داده شوند و بعد از اینکه نتیجه کار با شناساگر فنول فتالئین مشخص شد مرحله آنزیم دهی شروع می شود در مرحله آنزیم دهی مواد زاید پوست تجزیه و پوست آماده دباغی می شود. موادی که در این مرحله از پوست جدا می شوند عبارت اند از: پروتئین های غیر کلاژنی- لایه بیرونی پوست- مو و لکه های موجود بر سطح پوست- فولیکول مو و منفذهای پوست که باید کاملا از بین بروند برای تهیه چرم مرغوب و نرم، الیاف پروتئینی که در برابر مواد شیمیایی مقاوم هستند در مرحله آنزیم دهی از پوست جدا می شوند.

در دباغی کرومی اسید فرمیک- کربنات سدیم و نمک دیگر مواد شیمیایی هستند که مورد استفاده قرار می گیرند در فرآیند دباغی با نمک های کروم، این نمک ها با الیاف پوست واکنش می دهد و پایداری بسیار زیادی به الیاف پوست می بخشد که آن را در برابر دمای بالا و حمله باکتریها مقاوم می سازد. چرمی که با این روش ساخته می شود، بسیاری از ویژگه های مطلوب را ندارد، و پس از مرحله های دباغی مجدد که با کروم یا مواد گیاهی انجام می شود و روغن دهی و رنگ آمیزی پوست به چرم مطلوب تبدیل می شود.

به طور کلی مواد شیمیایی مصرفی در فرآیند دباغی به سه دسته تقسیم می شوند:

1) مواد معدنی (نمک های کروم، آلومینیوم و ...)

2) مواد گیاهی (عصاره گیاهانی مانند: بلوط، انار و ...)

3) مواد صنعتی (رزین های فرم آلدئید و.

برش زدن و تراش دادن چرم

پس از مرحله آب گیری از چرم دباغی شده ، آن‌را بوسله ماشین برش می‌دهند تا به هر ضخامتی که لازم باشد در‌آید. پس از مرحله آبگیری و برش زدن ، چرم را از ناحیه گوشتی بوسیله ماشینهای غلطکی به ضخامت‌های مورد نیاز ،‌می‌تراشند. بعضی از چرمهای دباغی شده با مواد دباغی گیاهی را قبل از تراشیدن باید پاک و تمیز کرد تا ناحیه گوشتی چرم پاک شود. پرداخت کردن یا سمباده زدن عبارت است از پاک کردن و همگن کردن چرم و همچنین تراشیدن قسمتهای آسیب دیده که بوسیله ماشین صورت می‌گیرد.

رنگ آمیزی چرم

مواد رنگی که از آنها برای رنگ آمیزی چرمها استفاده می‌شود، دو دسته‌اند:

مواد رنگی معدنی غیر محلول در آب مانند اکسید روی ، کرومات سرب و غیره که قدرت پوشش زیادی دارند.

مواد رنگی آلی محلول در آب مانند رنگهای آنیلی ، آنیونی و مواد رنگی نیتروژن دار ، دی‌فنیل آهن و غیره. این رنگها را بر اساس نفوذ در الیاف چرم ، به سه دسته کاتیونی ، آنیونی و مواد رنگی غیر قابل حل در آب تقسیم می‌کنند. برای جلوگیری از سفت و سخت شدن چرم پس از رنگ آمیزی ، باید به آن روغن زد تا بدین طریق خواص مطلوب زیر در آن ایجاد شود: نرم و قابل انعطاف شدن ، کاهش دادن میزان نفوذ گرما ، مقاوم شدن در برابر آب ، ایجاد قدرت کششی و افزایش طول.

انواع چرم ها و بهینه سازی آنها

انواع چربی بکار رفته

• روغن گیاهی و یا روغن حیوانی

• مواد چربی مانند واکسها ، روغنهای معدنی و پارافین 

• مواد چربی مصنوعی مثل هیدروکربنهای کلردار

براق‌کننده‌ها

پس از چرب کردن چرم ، نرم کردن ، خشک کردن و پرداخت کردن آن ، به‌منظور خوش نما کردن و افزایش دوام چرم ، آن را به روشهای مختلف براق می‌کنند. براق کننده‌های مهم عبارتند از:

• مواد براق کننده رزینی که عمدتا از لاکهای شیشه‌ای تهیه می‌شود.

• مواد براق کننده پروتئینی که معمولا از لاک ، نرم کننده ، عوامل پوششی و پر کننده منافذ ، مواد حفظ کننده ، مواد ثابت کننده و مواد رنگی تشکیل شده‌اند. 

• مواد براق کننده نیترو سلولز که شامل لاک ، حلال ، مواد رنگی نیترو سلولز ، مواد لاستیکی و مواد رقیق کننده می‌باشد.

انواع چرم های رویه

• چرم کرم باکسی: از پوست گاو بدست می‌آید و بسیار نرم و لطیف است و دارای رخ صاف بوده و علائم طبیعی رخ آن بخوبی نمایان است.

• چرم کرم باکسی چاپی: چرمی است که رویه آن بطور مصنوعی منقوش شده است. این چرم از نامرغوبترین پوستهای گاو که رویه آن معیوب باشد بدست می‌آید.

• چرم دال باکسی: چرمی است که زیاد چرب شده و رخ آن منقوش است. 

• چرم ضد آب: چرم گاوی است که زیاد چرب شده رخ آن مات و دارای علائم طبیعی است.

***********

صنعت دباغی و تولید چرم و فرآورده های وابسته به آن اگرچه تاکنون آنچنان که باید و شاید جدی گرفته نشده است و به عنوان یک مزیت نسبی هیچگاه مورد توجه نبوده ولی می تواند جایگاه ویژه در اقتصاد ایران بازی کند، برای درک واقعی این موضوع تنها کافی است به این آمار توجه کرد که ایران دارای ۵٫۵ درصد تولید سالانه پوست خام گوسفندی و بزی ( ماده خام تولید چرم سبک) و ۰٫۵ درصد پوست خام گاوی و گوساله ( ماده خام چرم سنگین) در جهان است؛ اعدادی که به خصوص از نظر تولید چرم سبک می تواند فرصتی اقتصادی برای کشور محسوب شود و میلیون ها دلار ارزش افزوده به همراه داشته باشد ولی نادیده گرفتنش در طول سال ها و دهه ها و تصمیمات غیرکارشناسانه برای آن از سوی دولتمردان کار را به جایی کشانده که به نظر می رسد دیری نمی گذرد که گذر خود این صنعت را هم به دباغی بکشاند.

حاج آقا صادقی که با بیش از ۷۰ سال سن با روپوش آبی رنگ کار پشت میز کوچکش در دفتر یکی از کارخانه های تولید چرم و فرآورده های آن در شهرک صنعتی چرم شهر تهران نشسته از سنگ اندازی ها در کار گلایه دارد و آن جایی که حرف حمایت به میان می آید به شوخی و خنده می گوید:« گوش ما را نبرند و پوستمان را نکنند؛ حمایت پیش کششان؛ من در این ۵۰ سال که کار چرم و دباغی انجام می دهم هیچ وقت ندیده ام که به جز سنگ اندازی کاری کنند؛ نشده یک شب سر آسوده زمین بگذاریم.»

حکایت تولید سالامبور، وتبلو و چرم

با ورود به کارگاه صنعتی تولید چرم سبک ( چرم گوسفندی و بزی) در کنار بوی بسیار تند مواد شیمیایی که البته کم، کم به آن عادت می کنید؛ اولین چیزی که نگاهتان را جلب می کند دسته های بزرگ پوست های گوسفندانی است که روی هم چیده شده اند و سطح شان برای جلوگیری از فاسدشدن نمک زده شده است. برای تبدیل شدن پوست گوسفند، بز و… به انواع چرم باید مراحل مختلفی طی شود و معولا این کار۶ تا ۷ روز زمان نیازمند است تا محصول نهایی یعنی چرم فینش تولید شود. دراولین مرحله کار در کارخانه پوست های خریداری شده بررسی و از نظر کیفیت دسته بندی می شود تا برای گردن بری و دوربری آماده شوند. عبدالله کارگر جوانی که با چاقویی تیز در کنار پوست های نمک زده ایستاده مسئول این کار است؛ او روزانه ۲۰۰۰ پوست را گردن بری و دوربری می کند:« برای اینکه خون ها و آلودگی های احتمالی باقی مانده در پوست ها بتونند خارج شود، پیش از اینکه پوست برای دباغی برود، گوشه های خاص آن به خصوص بخشی که گردن است باید بریده شود تا مویرگ ها باز شوند و در مراحل شست و شو پوست پاک، پاک شود.همچنین وظیفه من این است که بخش های زائد را ببرم تا پوست برای کار شکیل باشد.»

پس از گردن بری پوست ها در حوضچه های مخصوصی جای می گیرند تا خیس و شسته شوند و نمک زده شده از سطح آن ها پاک شود، مرحله ای که در اصطلاح صنعت چرم به آن « لش بری» گفته می شود. پوست گوسفندان باید چندین ساعت در این حوضچه ها که غلتک هایی هم در آن ها قرار دارد باقی بماند تا خوب خیس بخورند، در این مرحله به آب انواع صابون های خاص، مواد شیمیایی و مواد آنتی باکتری و…هم اضافه می شود تا چربی های پوست گرفته و پوست تمیزتر شود. با گذشت حدود ۶ تا ۸ ساعت حالا نوبت آن است که کارگران پوست ها را از حوضچه خارج کنند و کار ادامه یابد؛ آن ها پوست ها ( از پشت) را روی سطحی قرار می دهند و محلولی از ترکیب سلفور، آهک، آب و… را به آن ها می زنند تا ریشه پشم روی پوست سست شود و امکان کندن پیدا کند.

در میانه سالن کارگاه چرم سازی در یک ردیف سه کارگر با دستانی که با دستکش پوشانده شده رو به روی میزکاری ایستاده اند؛ آن ها در یک حرکت چرم هایی که سطح پشتشان با مواد شیمیایی آغشته شده را روی میز قرارمی دهند و بعد با کشیدن یک تیغه روی آن ها، پشم هایی که حالا دیگر سست شده اند را از پوست جدا می کنند. پس از این نوبت به قرار گرفتن پوست ها در بالابان( یا درام)  می رسد؛ ماشین گردی که در واقع بشکه بسیار بزرگی است که در آن غلتک هایی قرار دارد و پوست در آن جای می گیرد و در چندین مرحله ( در ساعت های طولانی) با ترکیب شدن با آب و مواد شیمیایی گوناگون کاملا شسته و یک دست می شود؛ اقداماتی که معمولا دو تا سه روز زمان می برد؛ پس از طی این مراحل پوست که حالا سطحش شفاف است ( البته چربی دارد) دوباره وارد حوضچه هایی می شود که پر از اسید و نمک هست، ترکیبی که در واقع نقشش نگهدارندگی است؛ پوست بعد از چند ساعت حضور در این محلول خارج می شود تا خوب خشک شود؛ پوست نسبتا سفیدرنگی که حالا با آن رو به رو هستید در اصطلاح صنعت چرم « سالامبور» نامیده می شود؛ محصولی که به تنهای امکان صادرات و ارزش افزوده بالایی دارد؛ اما اگر بخواهند سالامبور را به چرم تبدیل کنند باید بعد از مرحله خیساندن در محلول اسید و نمک ابتدا چربی روی سطحش را بگیرند و بعد دوباره آن را در داخل بالابان قرار دهند و به آن ماده شیمیایی که «کروم» نامیده می شود، اضافه کنند و حدود ۲۴ ساعت دوباره آن را در بالابان نگهدارند. محصولی که بعد از این مرحله تولید می شود؛ «وتبلو» نام دارد که آن هم همچون سالامبور ارزش افزوده بالایی برای صادرات دارد. پوست در مرحله ای که به وتبلو تبدیل می شود به رنگ آبی درمی آید و اگر بخواهند آن را به چرم تبدیل کنند باید ابتدا کمی از سطح آن را با دستگاه های خاص بتراشند و بعد بازهم آن را به داخل بالابان برگردانند، در این مرحله از کار پوست با روغن هایی خاص و البته بسته به رنگ سفارش شده چرم با رنگ هایی مخلوط می شود و پس از چندین ساعت از بالابان بیرون آورده می شود و روی میله هایی جای می گیرد تا خشک شود.

در کارگاه تولید چرم و در فضایی نسبتا باز ردیف های فلزی با میخ هایی در دو گوشه وجود دارند که پوست های رنگ شده رویشان آویزان می شوند تا خشک شوند؛ محصولی که حالا تولید شده بعد از اینکه نرم می شود کراست نامیده می شود. محصولی که برای تبدیل شدن به چرم فینیش فقط باید یک مرحله دیگر را پشت سر بگذارد؛ دربخشی از کارگاه تولید چرم کارگران مشغول بستن کراست های تولید شده روی صفحه هایی هستند تا آن ها را داخل کوره قرار دهند و با استفاده از حرارت در اصطلاح صاف و اتو کنند؛ پوست های اتوشده برای اینکه تبدیل به چرم فینیش شوند در مرحله پایانی کار وارد دستگاه دیگری می شوند تا رنگ نهایی روی آن ها افشان و اتوی نهایی شوند؛ چرم های رنگارنگی که دسته، دسته روی هم چیده شده اند و سطح انبار کارگاه تولید چرم را فرش کرده اند. چرم هایی که اگر برای دقایقی فراموش کنید چه مراحلی برای تولید آن ها طی شده اصلا تصور هم نمی کنید از پوست های گوسفندان شکل گرفته اند.

چرم بودن با نبودن مسئله کدام است؟

نکته مهم در تولید چرم و فرآورده های وابسته به آن ( سالامبور و وتبلو) در کشور این است که ما به دلیل مشکلات فنی، نداشتن امکانات، ماشین آلات نوین و البته بالا بودن هزینه های تولید چرم به خصوص در چرم سبک ( چرم گوسفندی و بزی که برای توید لباس بیشتر استفاده می شود و مزیت بالایی در کشور داریم) نتوانسته ایم به موفقیت چندانی برسیم و اتفاقی که حالا در صنعت چرم سازی و فرآورده های وابسته به آن شاهدش هستیم بیشتر تمرکز بر تولید سالامبور و وتبلو و صادرات آن هاست؛ محصولاتی که قطعا ارزش افزوده پایین تری نسبت به چرم فینیش برای کشور دارند ولی تولید و صادراتشان واقعیت امروز صنعت چرم و فرآورده های وابسته به آن است؛ واقعیت تلخی که به دلیل دهه ها بی توجهی به این صنعت شکل گرفته است و حالا باتوجه به سوء مدیریت کنونی مسئولان و گذاشتن عوارض صادراتی بالا روی صادرات آن ها در حال از دست دادن این مزیت هم هستیم تاجایی که صادرات آن ها نیز طی چند سال گذشته به شدت کاهش داشته است. اتفاقی که مدیر یکی از کارخانه های تولید چرم آن را به دلیل سوء مدیریت مسئولان در وضع عوراض صادراتی روی سالامبور و وتبلو می داند و می گوید:« به بهانه جلوی گیری از خام فروشی و رسیدن به تولید چرم و بدون توجه به اینکه ما اصلا امکانات و زیرساخت های لازم را داریم یا خیر؛ به یک باره شاهد وضع عوارض سنگین روی سالامبور و وتبلو بودیم تا جایی که شانس رقابت و صادرات این دو محصول را هم به شدت از دست دادیم و بازار را به رقبای خودمان همچون پاکستان و هند واگذار کردیم و بیش از گذشته از کشورهایی مانند تریکه عقب افتادیم؛ شما توجه کنید کار به جایی کشیده شده است که انبارها و کارگاه های ما پر از سالامبور و وتبلو است ولی به دلیل قیمت برای آن ها مشتری نداریم؛ یعنی تولید کننده چرم که نشدیم هیچ همین مزیت نسبی را هم از دست دادیم.»

شهرک صنعتی چرم شهر و مشکلاتی که شروع شد

البته ریشه مشکلات صنعت چرم در کشور ما حتما عمیق تر از وضع عوارض صادراتی روی سالامبور و وتبلو است؛ چالش هایی که با نادیده گرفتن این صنعت در طول دهه های گذشته شکل گرفته و با گذشت زمان و اتخاذ تصمیمات غیر کارشناسی دائم بدتر و بدتر شده است که برای نمونه می توان به راه اندازی شهرک صنعتی چرم شهر اشاره کرد؛ اگرچه به دلیل ایجاد برخی از آلودگی های زیست محیطی و توسعه شهرها و قرار گرفتن کارخانه های چرم در محیط شهری خارج کردن کارگاه های چرم سازی از داخل شهرهایی همچون تهران واجب بود و با پذیرش مدیران این واحدها مواجه شد ولی انتظار آن ها مکان یابی درست و برنامه ریزی دقیق و سرمایه گذاری مناسب برای راه اندازی شهرک صنعتی مختصص به این موضوع بود، اتفاقی که در نهایت نیفتاد و حالا بعد از دو دهه به خوبی خود را نشان داده است و بسیاری از واحدها را با مشکلات جدی مواجه کرده است. مدیر یکی از واحدهای تولید چرم در شهرک صنعتی چرم شهر دراین باره می گوید:« در دولت سازندگی و بعد از جنگ تصمیم گرفته شد که صنایع آلایند از جمله چرم از مناطق مسکونی خارج و به حاشیه شهرها منتقل شوند، این بود که شهرک صنعتی چرم شهر ساخته شد و کارگاه ها و کارخانه ها به این منطقه منتقل شدند و حتی تعداد زیادی هم پروانه جدید بهره برداری بدون ضابطه صادر شد اما مدتی نگذشت که مشکلات خود را نشان دادند. توجه داشته باشید که از نظر علم چرم سازی مناطق خشک کویری اصلا مناسب این صنعت نیست زیرا هم آب کافی نیاز دارد و هم رطوبت هوا به تولید چرم، سالامبور و وتبلو خوب کمک می کند، چیزهایی که در منطقه فشافویه که شهرک صنعتی چرمشهر در آن ساخته شده، وجود ندارد.»

او که بیش از ۲۵ سال است در این حوزه فعالیت می کند به مشکل فرسودگی ماشین آلات هم اشاره کرده و می گوید:« یکی دیگر از مشکلات مهم که همچنان هم باقی مانده انتقال کارگاه ها و کارخانه های تولید چرم به این منطقه با همان ماشین آلات و ابزارهای قدیمی بود؛ یعنی فرصت جابه جایی که می توانست با نوسازی این صنعت همراه باشد از دست رفت و پس از آن هم تاکنون اتفاق نیفتاد و دلیل اصلی آن عدم حمایت دولت بود؛ به این معنی که وقتی شهرک کلید خورد دولت اعلام کرد به هیچ عنوان ارز ارزان قیمت در اختیار واحدهای تولیدی نمی گذارد تا ماشین آلات را نوسازی کنند و باید با ارز آزاد حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ تومان ( در آن زمان) خریدهایشان را انجام دهند و اینگونه بود که اکثر واحدها تنها به انتقال ماشین آلات قدیمی و فرسوده مبادرت ورزیدند و کار را با آن ها ادامه دادند که این خود به مرور زمان روی تولید مناسب و میزان آن تاثیرات سوء گذاشت.

ولی در کنار این مشکلات ریشه ای مهم ترین چالشی که هم اکنون صنعت چرم کشور با آن دست به گریبان است به عوارضی باز می گردد که روی صادرات سالامبور و وتبلو وضع شده است و به نظر می رسد اگر هرچه زودتر برداشته نشود این صنعت را به نابودی خواهد کشاند؛ اتفاقی که همین حالا نیز باعث شده در شهرک صنعتی چرم شهر تهران بسیاری از واحدهای تولید چرم تعطیل شوند و یا با ظرفیت بسیار پایین کار کنند و تعداد زیادی سالامبور و وتبلو به دلیل نداشتن مشتری و هزینه های بالای تولید انبار کنند.

.

.

..

منابع بیشتر